تحصیل در مقطع دکتری در کشور فرانسه و شرایط بورسیه تحصیلی
- نویسنده: تیم نویسندگان فراندویز
- بروزرسانی:
- بدون نظر
- دسته: مقالات

بسیاری از پوزیشنها نیز شامل «بورسیه» شده و دانشجویان با قرارداد پژوهشی حقوق ماهانه میگیرد. در این مقاله از وبسایت موسسه فراندویز خیلی ساده از شرایط و مدارک تحصیل در فرانسه در این مقطع تا زمانبندی اپلای، ویزای دانشجویی و مسیرهای شغلی بعد از دکتری را مرور میکنیم. برای اخذ مشاوره رایگان و تخصصی، همین حالا با مشاورین فراندویز تماس بگیرید.
“دکتری در فرانسه یعنی تحصیل پژوهشمحور در کنار استاد و گروه تحقیقاتی، با تمرکز روی یک موضوع مشخص.”
طبق آمار رسمی وزارت علوم فرانسه، در سال تحصیلی ۲۰۲۳ حدود ۶۹٬۶۰۰ نفر در مقطع دکتری مشغول تحصیل بودهاند و در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۵٬۲۰۰ نفر موفق به اخذ مدرک دکتری شدهاند. سهم دانشجویان بینالمللی هم قابلتوجه است و در سال ۲۰۲۲–۲۰۲۳ حدود ۳۷٪ از جمعیت دکترا را تشکیل دادهاند.
چرا برای دکتری، کشور فرانسه را برای تحصیل انتخاب کنیم؟
تحصیل دکتری در فرانسه بین دانشجویان ایرانی پرطرفدار است؛ چون برای این مقطع معمولاً پوزیشنهای دارای فاند و بورسیههای متنوع عرضه میشود. شهریهٔ دانشگاههای دولتی پایین است و خیلی از دانشجوها علاوه بر معافیت یا کاهش شهریه، حقوق ماهانه هم میگیرند که به هزینههای زندگی کمک میکند. میزان این حقوق بسته به دانشگاه، رشته و نوع قرارداد فرق دارد، اما اغلب در بازهای نزدیک به حدود ۱۸۰۰ یورو در ماه قرار میگیرد و با توجه به سطح فعالیت و پروژه میتواند بیشتر هم بشود. این ترکیبِ «فاند + هزینهٔ تحصیل منطقی» باعث میشود تمرکز اصلی روی پژوهش بماند، نه دغدغههای مالی.
فرم زیر را پرکنید تا کارشناسان فراندویز درخواست شمارا بررسی نموده و در سریع ترین زمان ممکن با شما تماس بگیرند.
از طرف دیگر، فرانسه با اقتصاد قدرتمند، نظام رفاهی توسعهیافته و شبکهٔ گستردهٔ دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی، بستر خوبی برای رشد علمی و حرفهای فراهم میکند. پس از فارغالتحصیلی، فرصتهای شغلی در شرکتها و مؤسسات تحقیقاتی داخل کشور قابلتوجه است و دسترسی و رفتوآمد به فرانسه برای بسیاری از دانشجویان ایرانی آسانتر از برخی مقاصد دیگر مانند آمریکا است. دانشجویان دکتری معمولاً ویزاى بلندمدت تحصیلی میگیرند و در چارچوب قوانین، با ادامهٔ اقامت، کار و پرداخت مالیات میتوانند مسیرهای اقامت بلندمدت یا دائم را دنبال کنند. در ادامهٔ راهنما، این مزایا و مسیرها را با جزئیات و نکات کاربردی بررسی میکنیم.
شرایط لازم برای پذیرش دکتری در فرانسه
برای دکتری در فرانسه معمولاً باید مدرک ارشد یا معادل داشته باشید، موضوع پژوهشتان با گروه میزبان همخوانی داشته باشد و بتوانید توان علمی و زبان خود را نشان دهید. بیشتر پوزیشنها فاند دارند اما رقابتیاند و تأیید استاد راهنما و «مدرسه دکترا» شرط نهایی است. زبان دوره بسته به رشته و لاب میتواند انگلیسی یا فرانسوی باشد. در جدول زیر، تمامی شرایط پذیرش مقطع دکتری در فرانسه را با جزئیات بررسی خواهیم کرد:
| شرایط مورد نیاز | توضیحات |
مدرک و سابقه پژوهشی |
داشتن کارشناسیارشد یا معادل، همراه با رزومه پژوهشی مرتب (پایاننامه قوی، مقاله/پروژه). در نبود مقاله، پروپوزال دقیق و توصیهنامههای خوب کمک میکند. |
پروپوزال و تناسب موضوع |
پروپوزال کوتاه و روشن با بیان مسئله، روش و مسیر کار؛ هرچه به علایق استاد و لاب نزدیکتر باشد، شانس بیشتر است. |
استاد راهنما و مدرسه دکترا |
پذیرش زمانی قطعی است که استاد راهنما موافق باشد و «مدرسه دکترا» پرونده را تأیید کند (تناسب علمی، ظرفیت و بودجه بررسی میشود). |
فاند و مدلهای تأمین مالی |
بسیاری از پوزیشنها با قرارداد پژوهشی و حقوق ماهانهاند؛ برخی بورسیه دانشگاهی یا صنعتی دارند. مبلغ و نوع فاند در آگهی پوزیشن ذکر میشود. |
زبان مورد نیاز |
برای پوزیشنهای بینالمللی، انگلیسی معمولاً کافی است؛ برخی رشتهها نیاز به فرانسه دارند. گاهی بدون مدرک رسمی هم با مصاحبه میتوان مهارت را نشان داد. |
مدارک اپلای |
آمادهسازی CV آکادمیک، انگیزهنامه، پروپوزال، ریزنمرات، توصیهنامهها و ترجمه رسمی مدارک؛ یکدست بودن نامها و عناوین بسیار مهم است. |
زمانبندی |
برای مسیر استادمحور از ۶–۱۲ ماه زودتر مکاتبه کنید؛ پوزیشنهای آگهیشده ددلاین دارند. پس از پذیرش، چند هفته تا چند ماه کار اداری و ویزا زمان میبرد. |
تمکن، بیمه و ویزا |
برای ویزا باید منبع مالی (قرارداد/بورسیه/تمکن) و بیمه درمانی ارائه کنید. معمولاً آدرس اولیه اقامت و تاریخ ورود هم درخواست میشود. |
شهریه و ثبتنام |
شهریه دکتری در دولتیها نسبتاً پایین است و با فاند بخش زیادی پوشش داده میشود. ثبتنام همزمان در دانشگاه و مدرسه دکترا انجام میگیرد. |
تفاوت بین رشتهها و لابها |
در مهندسی و علوم پایه معمولاً فاند و پروژههای تیمی بیشتر است؛ در علوم انسانی تأکید بر کیفیت پروپوزال است. زبان کار و امکانات هر لاب متفاوت است. |
مراحل پذیرش دکتری در فرانسه از ۰ تا ۱۰۰ با فراندویز
فرآیند اپلای دکتری در فرانسه چند مرحله مشخص دارد که با شناخت درست و برنامهریزی دقیق میتوان آن را بدون سردرگمی طی کرد. در ادامه، قدمبهقدم مسیر را توضیح میدهیم تا بدانید از کجا باید شروع کنید و در هر مرحله چه مدارکی لازم است. موسسه فراندویز در تمام این مراحل، از انتخاب پوزیشن مناسب تا آمادهسازی مدارک و دریافت ویزا، همراه شماست.
- بررسی شرایط و حوزه پژوهش: اطمینان از داشتن ارشد، رزومه پایه و انتخاب موضوع مناسب.
- جستوجوی پوزیشن/استاد: پیدا کردن آگهیها و اساتید مرتبط
- آمادهسازی مدارک: چکلیست کامل CV، انگیزهنامه و …
- ارسال درخواست و مصاحبه: ارسال اپلیکیشن و شرکت در مصاحبه
- پذیرش و قرارداد پژوهشی: دریافت نامه پذیرش و در صورت فاند، قرارداد با جزئیات حقوق و وظایف.
- پرونده ویزای دانشجویی: تکمیل مدارک تمکن، بیمه و وقت سفارت.
- ورود و ثبتنام نهایی: ثبتنام در دانشگاه/مدرسه دکترا و شروع رسمی همکاری با لاب.
زبان مورد نیاز برای تحصیل در مقطع دکتری
در مقطع دکتری فرانسه، زبان کار را معمولاً لابراتوار و استاد تعیین میکنند؛ بسیاری از پوزیشنها کاملاً انگلیسیاند و بعضی به فرانسوی یا ترکیبی از هر دو اجرا میشوند. برای مسیر انگلیسی معمولاً آیلتس ۶ تا ۶.۵ (یا تافل معادل) کافی است و برای دورههای فرانسوی سطح B2 (گاهی C1) با مدارکی مثل DELF/DALF/TCF لازم میشود. گاهی با سابقه تحصیل/کار انگلیسی و مصاحبه قوی، نامه Medium of Instruction هم پذیرفته میشود، اما داشتن مدرک زبان ریسک را کم میکند. یادتان باشد ممکن است پژوهش انگلیسی باشد اما امور اداری و زندگی روزمره به فرانسوی پایه نیاز داشته باشد.
برای دریافت مشاوره تخصصی و رایگان، همین حالا با ما تماس گرفته و سوالات خود را با ما مطرح کنید. کارشناسان ما با دقت خواسته ها و چالش های شمارا شنیده و مشاوره تخصصی متناسب با نیاز به شما ارائه میدهند. فقط کافیست دکمه زیر را لمس کنید.
پیشنهاد عملی این است که آگهی پوزیشن را معیار قرار دهید و همان زبان را برای ایمیل، CV و مصاحبه انتخاب کنید. پیش از اپلای روی نوشتن علمی (ایمیل، چکیده، SOP) تمرکز کنید و بعد از پذیرش یک دوره فشرده فرانسوی بگذرانید تا به B1 برسید. اگر مدرک ندارید، زمانبندی بگیرید و تا ددلاین حداقل یک نمره معتبر ارائه کنید. برای اطلاعات بیشتر با فراندویس تماس بگیرید.
برای آموزش زبان فرانسوی، میتوانید روی فراندویز حساب کنید! آموزش صفر تا صد زبان فرانسوی توسط اساتید برجسته و کارکشته فراندویز
شرایط بورسیه و فاند مقطع دکتری در فرانسه
بیشتر موقعیتهای دکتری در فرانسه با فاند ارائه میشوند و شکل رایج آن قرارداد پژوهشی (Contrat doctoral) است؛ یعنی شما کارمند پژوهشی دانشگاه/لاب میشوید، حقوق ماهانه میگیرید و بیمه و مزایای اجتماعی دارید. مقدار حقوق به منبع بودجه و شهر/دانشگاه بستگی دارد و معمولاً در آگهی پوزیشن اعلام میشود. داشتن رزومه پژوهشی منسجم، تناسب دقیق موضوع با لاب، توصیهنامههای قوی و پروپوزال روشن، مهمترین عوامل گرفتن فاند هستند.
همچنین منابع بورسیه در مقطع دکتری فرانسه بسیار متنوع است و معمولاً از سوی دانشگاهها، مؤسسات پژوهشی، دولت و حتی بخش خصوصی تأمین میشود. این بورسیهها میتوانند بهصورت کمکهزینه ماهانه، قرارداد پژوهشی یا حمایت کامل مالی ارائه شوند. جزئیات مربوط به مدت دوره، میزان کمکهزینه و تعهدات آموزشی یا پژوهشی در اطلاعیه هر موقعیت ذکر میشود.
داشتن چنین حمایت مالی معمولاً نیاز به ارائه تمکن برای ویزا را برطرف میکند. مسیر دریافت بورسیه هم روشن است: پیدا کردن موقعیتهای دارای حمایت مالی، آمادهسازی دقیق مدارک و رزومه، ارتباط حرفهای با اساتید و شرکت در مصاحبه علمی برای ارزیابی تواناییهای پژوهشی.
رایجترین مدلهای فاند (خیلی خلاصه)
- Contrat doctoral : قرارداد تماموقت پژوهشی با حقوق ماهانه، بیمه و مزایا؛ رایجترین مدل.
- CIFRE صنعتی: استخدام در شرکت و ثبتنام دکتری در دانشگاه؛ مناسب رشتههای کاربردی.
- پروژههای اروپایی: رقابتی، بینالمللی، با حقوق و آموزش تکمیلی قوی.
- بورسیههای دانشگاه/استان: کمکهزینههای هدفمند بر اساس پروژه یا شایستگی.
- همزمانپژوهی با تدریس محدود: بعضی قراردادها امکان چند ده ساعت تدریس سالانه میدهند.
هزینههای تحصیل در مقطع دکتری در فرانسه
هزینه تحصیل دکتری در فرانسه نسبت به کشورهای دیگر اروپایی بسیار پایینتر است و در بیشتر موارد با دریافت فاند یا بورسیه تقریباً تمام هزینهها پوشش داده میشود. دانشجویان دکتری معمولاً حقوق ماهانه دارند و میتوانند هزینه زندگی، اقامت و رفتوآمد خود را از همین درآمد تأمین کنند. در ادامه، جزئیات اصلی هزینهها را بهصورت تفکیکشده مرور میکنیم.
شهریه دانشگاه
شهریه سالانه دانشگاههای دولتی فرانسه برای دانشجویان دکتری حدود ۳۸۰ تا ۵۰۰ یورو است که در مقایسه با کشورهای دیگر رقم بسیار کمی است. بیشتر دانشجویان فانددار از پرداخت همین مبلغ هم معاف میشوند. دانشگاههای خصوصی ممکن است شهریه بالاتری داشته باشند، اما در مقطع دکتری سهم آنها بسیار محدود است.
هزینه اقامت و اجاره مسکن
هزینه اجاره بسته به شهر و نوع اقامتگاه متغیر است. در شهرهایی مانند پاریس میانگین اجاره ماهانه بین ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو است، در شهرهای دانشجویی کوچکتر مانند لیون یا گرونوبل این مبلغ حدود ۴۰۰ تا ۷۰۰ یورو خواهد بود. خوابگاههای دانشگاهی و برخی قراردادهای فاند (بهویژه صنعتی یا دانشگاهی) گاهی شامل کمکهزینه اجاره یا اقامت یارانهای هستند.
هزینه خورد و خوراک و زندگی روزمره
میانگین هزینه خوراک، حملونقل، بیمه و سایر مخارج شخصی در ماه حدود ۳۵۰ تا ۵۰۰ یورو است. دانشجویان با حقوق دکتری یا بورسیه معمولاً تمام این هزینهها را بهراحتی مدیریت میکنند. دانشگاهها همچنین تخفیفهای دانشجویی در رستورانها و حملونقل شهری ارائه میدهند.
هزینه رفتوآمد و حملونقل
هزینه بلیت مترو یا اتوبوس در بیشتر شهرها بین ۲۰ تا ۴۰ یورو در ماه است و با کارت دانشجویی تخفیف قابلتوجهی دارد. اگر پروژه پژوهشی بین چند شهر یا مرکز مشترک باشد، برخی لابراتوارها هزینه جابهجایی را نیز در قرارداد فاند لحاظ میکنند.
بیمه درمانی و سایر هزینهها
بیمه دانشجویی معمولاً بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ یورو در سال هزینه دارد و در بسیاری از قراردادهای دکتری این مبلغ توسط دانشگاه یا نهاد میزبان پرداخت میشود. سایر هزینهها مانند کتاب، لوازم آموزشی یا شرکت در کنفرانسها نیز اغلب از بودجه پژوهشی دانشجو پوشش داده میشود.
بهطور کلی، اگر موقعیت دکتری شما دارای فاند یا قرارداد پژوهشی باشد، کل هزینه تحصیل و زندگی از طریق حقوق ماهانه تأمین میشود و نیازی به پرداخت جداگانه از طرف دانشجو نیست.
مدارک مورد نیاز برای تحصیل دکتری در فرانسه
برای اپلای دکتری در فرانسه باید مدارکی آماده کنید که توان علمی، پژوهشی و زبانی شما را نشان دهد.
- رزومه آکادمیک (CV)
- انگیزهنامه (Letter of Motivation)
- پروپوزال تحقیقاتی
- ریزنمرات و مدارک تحصیلی ترجمهشده
- مدرک کارشناسیارشد یا معادل
- مدرک زبان (انگلیسی یا فرانسوی)
- توصیهنامه از اساتید قبلی
- کپی پاسپورت معتبر
- گواهی سابقه پژوهش یا مقالات منتشرشده
- عکس پرسنلی
- فرم تکمیلشده اپلیکیشن دانشگاه
مزایا و معایب پذیرش دکتری در فرانسه
تحصیل در مقطع دکتری در فرانسه فرصت تجربه یک مسیر پژوهشی حرفهای در سطح بینالمللی را فراهم میکند، اما مانند هر کشور دیگری مزایا و چالشهای خاص خودش را دارد. در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
مزایای تحصیل دکتری در فرانسه
- امکان دریافت فاند و قرارداد پژوهشی همراه با حقوق ماهانه
- شهریه پایین دانشگاههای دولتی
- دسترسی به لابراتوارها و مراکز تحقیقاتی پیشرفته
- موقعیت علمی معتبر در سطح اروپا و جهان
- امکان کار و اقامت پس از فارغالتحصیلی
- هزینه زندگی منطقی نسبت به کیفیت خدمات
- موقعیت جغرافیایی مناسب برای سفر و همکاری بینالمللی
معایب تحصیل دکتری در فرانسه
- رقابت زیاد برای دریافت فاند و پذیرش
- نیاز به آشنایی نسبی با زبان فرانسوی در زندگی روزمره
- فرآیند اداری نسبتاً طولانی و بوروکراتیک
- تفاوت زیاد هزینه زندگی بین شهرها (بهویژه پاریس)
- محدودیت در فرصتهای تدریس یا کار جانبی برای دانشجویان بینالمللی
بهترین زمان برای اقدام و دریافت ویزای تحصیلی دکتری در فرانسه
برنامهریزی زمانی در مسیر اپلای دکتری اهمیت زیادی دارد، چون بیشتر پوزیشنها زمان مشخصی برای ارسال مدارک و شروع پروژه دارند. بهطور معمول، فرآیند اپلای از انتخاب موضوع تا دریافت ویزا بین ۶ تا ۱۲ ماه طول میکشد. بنابراین بهتر است از حدود یک سال قبل از تاریخ شروع تحصیل، مراحل را آغاز کنید.
جدول زمانبندی پیشنهادی اپلای دکتری:
- شهریور تا آذر: انتخاب حوزه و آمادهسازی رزومه
- دی تا اسفند: مکاتبه با استادان، ارسال پروپوزال و مدارک اولیه
- فروردین تا خرداد: شرکت در مصاحبه و دریافت پذیرش رسمی از دانشگاه
- خرداد تا مرداد: تکمیل مراحل Campus France و آمادهسازی پرونده ویزا
- شهریور تا مهر: دریافت ویزای تحصیلی و ورود به فرانسه برای ثبتنام نهایی
نکته: بعضی دانشگاهها و لابراتوارها زمانبندی متفاوتی دارند، اما شروع رسمی بیشتر پروژههای دکتری از سپتامبر یا اکتبر است. برای انتخاب دقیقترین زمان و هماهنگی با فرآیند ویزا، میتوانید از مشاوران فراندویز کمک بگیرید.
از شروع تا پایان دوره دکتری در فرانسه چقدر طول میکشد؟
دوره دکتری در فرانسه معمولاً بین سه تا چهار سال طول میکشد و کاملاً پژوهشمحور است. مدت دقیق بستگی به نوع پروژه، رشته و میزان پیشرفت تحقیق دارد. در این مدت دانشجو باید در لابراتوار حضور فعال داشته باشد، گزارشهای دورهای ارائه دهد و در پایان از رساله خود دفاع کند.
بهترین رشتهها برای تحصیل دکتری در فرانسه
فرانسه در بسیاری از رشتههای دانشگاهی و تحقیقاتی در سطح جهانی پیشتاز است و فرصتهای فاند متنوعی برای دانشجویان بینالمللی ارائه میدهد. در ادامه تعدادی از رشتههایی که بیشترین موقعیت دکتری و فاند را دارند آورده شده است:
- مهندسی (برق، مکانیک، عمران، صنایع، مواد)
- علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات
- فیزیک و ریاضیات کاربردی
- شیمی و زیستفناوری
- پزشکی و علوم سلامت
- اقتصاد و مدیریت
- علوم محیطزیست و انرژیهای تجدیدپذیر
- هنر، معماری و طراحی
- علوم انسانی و اجتماعی
- زبانشناسی و آموزش زبان فرانسوی
بهترین موقعیتهای شغلی پس از دریافت دکتری در فرانسه
فارغالتحصیلان دکتری در فرانسه با توجه به سابقه پژوهشی و ارتباط با لابراتوارها، فرصتهای شغلی گستردهای در داخل و خارج از دانشگاه دارند. بسیاری از دانشجویان پس از اتمام تحصیل میتوانند در همان مؤسسات تحقیقاتی یا شرکتهای همکار مشغول به کار شوند.
فرصتهای شغلی رایج
- پژوهشگر یا پستداک در دانشگاهها و مراکز علمی
- استخدام در شرکتهای فناور و بخشهای تحقیق و توسعه (R&D)
- فعالیت در پروژههای بینالمللی و صنعتی مشترک با دانشگاه
- تدریس در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی
- همکاری با سازمانهای اروپایی در حوزههای علمی و فناورانه
- تأسیس یا مشارکت در استارتاپهای دانشبنیان و فناورانه
دریافت اقامت دائم با تحصیل دکتری در فرانسه
تحصیل در مقطع دکتری میتواند یکی از مطمئنترین مسیرها برای دریافت اقامت بلندمدت یا دائم فرانسه باشد. دانشجویان دکتری معمولاً ویزای بلندمدت تحصیلی دریافت میکنند و در طول دوره تحصیل بهعنوان پژوهشگر مقیم شناخته میشوند. پس از پایان دوره، امکان تمدید اقامت برای جستوجوی کار یا ادامه فعالیت پژوهشی وجود دارد و با گذشت چند سال زندگی و کار قانونی در فرانسه، میتوان برای اقامت دائم درخواست داد.
انجام درست مراحل اداری، تمدید مجوز اقامت و تکمیل مدارک برای اداره مهاجرت اهمیت زیادی دارد. تیم فراندویز تمامی این امور را از زمان شروع تحصیل تا دریافت اقامت دائم، بهصورت گامبهگام برای شما مدیریت و پیگیری میکند.
جمعبندی
تحصیل در مقطع دکتری در فرانسه فرصتی ارزشمند برای رشد علمی، تجربه زندگی اروپایی و ساخت آیندهای حرفهای در سطح بینالمللی است. با وجود شهریه پایین، امکانات پژوهشی قوی و بورسیههای متنوع، این کشور یکی از مقاصد محبوب دانشجویان ایرانی محسوب میشود. برنامهریزی دقیق، انتخاب استاد مناسب و آمادهسازی اصولی مدارک مسیر موفقیت شما را هموار میکند. اگر به دنبال شروعی مطمئن هستید، مشاوران فراندویز در تمام مراحل اپلای، ویزا و اقامت همراه شما خواهند بود.
سوالات متداول درباره تحصیل دکتری در فرانسه
۱. آیا دکتری در فرانسه فاند دارد؟
بله، بیشتر موقعیتهای دکتری در فرانسه دارای فاند یا قرارداد پژوهشی هستند و دانشجو حقوق ماهانه دریافت میکند.
۲. مدت زمان دوره دکتری در فرانسه چقدر است؟
بهطور معمول بین سه تا چهار سال طول میکشد، اما بسته به نوع پروژه و رشته ممکن است کمی متفاوت باشد.
۳. آیا بدون مدرک زبان میتوان اپلای کرد؟
در بعضی موارد، با مصاحبه قوی یا سابقه تحصیل به زبان انگلیسی امکانپذیر است، اما داشتن مدرک زبان معتبر همیشه شانس پذیرش را بیشتر میکند.
۴. آیا پس از دکتری میتوان در فرانسه کار کرد؟
بله، دانشجویان پس از فارغالتحصیلی میتوانند اقامت خود را تمدید کرده و برای کار یا پروژههای پژوهشی جدید اقدام کنند.
۵. بهترین زمان برای شروع فرایند اپلای چه موقع است؟
بهترین زمان حدود ۹ تا ۱۲ ماه پیش از شروع سال تحصیلی است تا فرصت کافی برای مکاتبه، آمادهسازی مدارک و دریافت ویزا داشته باشید.